Gürcistan’da yeni bir seçim sistemine geçilmesiyle iktidardaki Gürcü Düşü partisinin takviyesini alarak Cumhurbaşkanı seçilen eski Manchester City futbolcusu Mikheil Kavelashvili, yemin ederek misyona başladı.
Yemin merasimine, başşehir Tiflis’teki büyük protestolar eşlik etti.
Ülkeyi anayasal bir krizin eşiğine getiren karar ise, vazife mühleti dolan Cumhurbaşkanı Salome Zourabichvili’nin misyonu bırakmayı reddetmesi oldu.
Eylemcilere seslenen Zourabichvili, başkanlık sarayını terk etse bile, yeni vazifeye gelen Kavelashvili’nin “meşru olmadığını” lisana getirdi.
Hükümet ise Zourabichvili’nin misyonu bırakmamasının kabahat olacağı görüşünde.
Zourabichvili, ayrılmaya zorlanması durumunda Gürcü Hayali’nin devleti ele geçirme sürecinin tamamlanacağını ve ülkenin egemenliğinin Moskova’ya hizmet eden bir partiye verileceğini savunuyor.
Gürcistan Cumhurbaşkanı Salome Zourabichvili’nin ataları Gürcistan’dan 1921 yılında, Sovyet güçlerinin bu ülkenin üç yıllık bağımsızlık tecrübesine son vermesi sonucu kaçmak zorunda kalmıştı.
Aradan yüz yıl geçtikten sonra Gürcistan’ın Batı yanlısı Cumhurbaşkanı, ülkede geriye kalan tek legal kurumun cumhurbaşkanlığı olduğunu söyleyerek misyonu bırakmayacağını açıkladı.
72 yaşındaki Zourabichvili, tek adayın yarıştığı bu seçimin kabul edilemez olduğunu savunuyor.
Kendisi de 2018’de Gürcü Düşü’nün dayanağıyla seçilmişti. Ama Ekim sonundaki tartışmalı genel seçimi eleştirmiş, Gürcü Düşü’nün zaferinin bir “Rus özel operasyonu” olduğunu söylemiş ve Parlamento dışındaki AB yanlısı protestolara dayanak vermişti.
‘Efsanevi bir yer’
Salome Zourabichvili 1952’de Fransa’da doğdu. Ülkesinin bağımsızlığı sırasında kısa bir müddet bakanlık yapan dedesi ise 1921’de Gürcistan’dan Fransa’ya gelmişti.
Çocukluğunda Gürcistan onun için çok kıymetliydi. 2004’te verdiği bir söyleşide Sovyet ülkesinin çocukluğunda kendisi için “sadece kitaplarda geçen efsanevi bir yer” olduğunu söylemişti.
Kültürel olarak Gürcü bir etrafta büyüyüp, meskende Gürcüce konuşup, Gürcü Ortodoks Kilisesi’nin ayinlerine giderken, birebir vakitte Fransız kültürüne de çarçabuk entegre olmuştu.
Fransa’nın en seçkin okullarına gitti. Bunlardan biri de Sciences Po idi. Ülke bürokrasisinin üst kademeleri klâsik olarak bu okulun mezunlarıyla dolu.
O da Fransız bir diplomat olarak 30 yıla yakın vazife yaptı. Ama bütün bu süreçte temel tutkusu, ailesinin gizemli ülkesini Rusya’nın tesir alanından çıkarıp Batı’ya yaklaştırmaktı.
Geçmişte Zourabichvili’nin yardımcılığını yapmış olan Alexandre Crevaux-Asatiani, “Gürcistan’ı Avrupa’ya sokmayı hayatının gayesi olarak görüyor” diyor.
2003’te Fransa tarafından Gürcistan Büyükelçisi olarak atandı.
Bir yıl sonra Gürcü vatandaşlığı aldı ve eski Cumhurbaşkanı Mkail Saakaşvili döneminde dışişleri bakanlığı yaptı.
2005’te misyonda alınmasının akabinde Gürcü siyasetinde daha faal oldu ve bir parti kurdu.
Saakaşvili’nin devri 2012’de sonlandı ve Gürcü Rüyası partisi iktidara geldi.
Gürcü Hayali’nin kurucusu Bidzina İvanişvili, pek çok Gürcü tarafından ülkenin en güçlü adamı olarak görülüyor. Tesadüfe bakın ki o da bir Fransız. Ancak Zourabichvili’nin tersine doğumundan beri değil, 2010’dan bu yana.
Zourabichvili aslında birinci başta Gürcü Düşü tarafından desteklendiği için ülkenin Batı yanlısı gençliği ortasında tanınan değildi.
Yüksek reytingli bir TV programında yavaş ve Fransız aksanlı Gürcücesi alay konusu yapılmıştı.
İktidar partisinin çizgisinden çıkmayan bir siyasetçi olarak görülüyordu. 2008’de Rusya ile yaşanan savaşı “Gürcistan’ın kendisinin provoke edilmesine müsaade vermesiyle” açıklamıştı.
Fakat onun cumhurbaşkanlığı döneminde Gürcü Rüyası partisi her geçen yıl otoriter ve Batı zıddı bir çizgiye girip sivil topluma yönelik baskılarını artırdı.
Gürcistan Batı’nın Rusya’ya yönelik yaptırımlarına dahil olmadı, Gürcistan’ın NATO’ya ve Avrupa Birliği’ne üye olma amaçları bulunmasına karşın Batı’yı “küresel savaş partisi” olarak isimlendirdi.
Gürcü Düşü’nün bu değişimi sürecinde Zourabichvili, Gürcü halkının birçoklarının dayanağını aldığına inanarak Gürcü Düşü’nün siyasetlerine itiraz etmeye başladı.
Rusya’da, Devlet Başkanı Vladimir Putin’in liderliğinde yürürlüğe giren “etki ajanlığı yasasının” bir kopyası Gürcistan’da da gündeme gelince bunu veto etmeye kelam verdi.
Hükümet haftalar süren protestolara karşın maddeyi yürürlüğe sokmayı başardı.
Nisan ayındaki konuşmasında “Gürcistan’da seçim özgürlük ve kölelik ortasında, Avrupa ve Rusya arasında” demişti.
Protestolarda sık sık halka hitap etti, onları Rus yanlısı bir hükümete karşı halkın vicdanı olarak konumlandırdı.
Geçen ay muhalefetin protestoculara şiddet uygulamakla suçladığı polise “Rusya’ya mı hizmet ediyorsun Gürcistan’a mı?” diye sordu.
Pek çok protestocu, bu süreçte Zourabichvili’ye hürmet duymaya başladı.
34 yaşındaki protestocu Irakli “Kimse onun bu kadar âlâ çıkacağını varsayım etmiyordu. Bizim kıymetlerimizi yansıtıyor” diyor.
Ekim ayındaki tartışmalı seçimden evvel Gürcistan hükümeti, kendi onayları olmadan AB başkanlarıyla görüştüğü gerekçesiyle onu vazifeden almaya çalıştı ancak başaramadı.
Bu, bugün gelinen noktanın habercilerindendi.
Zourabichvili seçimleri “tamamen tahrif edilmiş” olarak niteledi, muhalefet partilerinin seçimlerin yenilenmesi davetine dayanak verdi.
‘Bakalım kendini nerede bulacak’
Şimdi de mesleğinin tahminen de en güç anında. Gürcü Rüyası partisi onun yerine yeni Cumhurbaşkanı Mikheil Kavelashvili’yi getirdi.
Fakat Zourabichvili’nin vazifeden ayrılmayacağını açıklaması bir anayasal krizi tetikleyebilir.
Gürcü Rüyası’ndan Başbakan Irakli Kobakhidze, bu hafta Zourabichvili’yi gözaltına almakla tehdit etti, “Görelim bakalım kendini nerede bulacak, dışarda mı yoksa parmaklıklar arkasında mı” dedi.
Muhalefetteki Birleşik Ulusal Hareket partisinden Petre Tsiskarişvili, hükümetin bir halde Zourabichvili’yi vazifeden alacağını düşünüyor.
Fakat Zourabichvili’yi bir “demokrasi kahramanı” haline getirmemek için hükümetin yüksek profilli bir gözaltı süreci yapmaktansa Cumhurbaşkanlığı Konutu’na girişini engelleyebileceğini de ekliyor.
Zourabichvili’ye dair kuşkular ve tenkitler de sürecek. Muhalefetin bir kısmı onu Gürcistan Hayali’nin otoriterleşmesi sürecine Avrupa yanlısı bir yüz sağlamakla ve birkaç ay önceye kadar iktidarı eleştirmekten kaçınmakla suçluyor.
Fakat Avrupa yanlısı güçlerin ekseriyetle bölünmüş olduğu bu ülkede, Zourabichvili’nin destekçileri ise bundan sonraki süreçte kritik bir muhalif aktöre dönüşeceği görüşünde.
Eski yardımcısı Crevaux-Asatiani, “Gözaltına alınsa bile Gürcistan’ın yasal cumhurbaşkanı olarak görülecek. Bundan hiç kuşku yok” diyor.